Viêm mũi xoang

Viêm xoang là một bệnh rất phổ biến, đa số trường hợp do nhiễm trùng,nhiễm virut, nhiễm nấm. Viêm xoang được phân loại theo tính chất cấptính và mạn tính. Viêm xoang cấp tính thường được điều trị nội khoa,còn mạn tính thì phải xét đến vấn đề điều trị ngoại khoa.

Viêmmũi xoang do rất nhiều nguyên nhân, có thể do dị ứng, do các virut, vikhuẩn, hoặc do các bệnh mũi xoang mạn tính khác. Tùy theo nguyên nhânmà bệnh có các biểu hiện khác nhau.

Viêm mũi xoang do dị ứng: Có thể gặp dị ứng theo mùa hoặc dị ứng quanh năm, nhất là ở các thời kỳ chuyển tiếp giữa các mùa.

Viêmmũi xoang vận mạch: Bệnh xuất hiện với triệu chứng sổ, nghẹt mũi khi cóthay đổi về nhiệt độ hoặc độ ẩm trong không khí, khi bệnh nhân hít phảikhói bụi, các hóa chất bay hơi hoặc khi có stress tâm lý.

Viêm mũi xoang nhiễm khuẩn: Bệnh xảy ra do cảm lạnh, nhiễm siêu vi kèm biến chứng nhiễm khuẩn mũi xoang kéo dài hơn 6 tuần.



Viêmmũi mạn tính do thuốc xịt mũi: Đây là trường hợp viêm mũi do lạm dụngthuốc nhỏ mũi lâu ngày hoặc nghiện hít bột ma túy. Triệu chứng biểuhiện là nghẹt mũi liên tục ở bất kỳ tư thế nào và dịch tiết chảy từ mũixuống họng. Để tránh hậu quả này, không nên dùng thuốc bơm xịt mũitrong thời gian quá lâu, vì sẽ có hiện tượng phản hồi sau khi ngưngthuốc, các cuống mũi giãn nở ra khiến tình trạng nghẹt mũi nặng thêm.Điểm quan trọng nhất trong điều trị viêm mũi mạn do thuốc là bệnh nhâncần hợp tác với thầy thuốc để loại bỏ dần thuốc xịt thông mũi.

Viêm mũi do nội tiết: Hay gặp ở thai phụ và trong bệnh suy tuyến giáp, biểu hiện như viêm mũi dị ứng.

Viêmmũi xoang còn có thể do một nguyên nhân đặc hiệu: Viêm mũi xoang do vinấm. Hiện nay, với các tiến bộ trong chẩn đoán hình ảnh, những pháttriển về kỹ thuật vi sinh và huyết thanh chẩn đoán, thầy thuốc đã cóthể phát hiện và định danh các chủng vi nấm gây bệnh một cách chính xác.

Ngoàira, viêm mũi xoang do vẹo vách ngăn, do polyp mũi hoặc VA (sùi vòmhọng) phì đại thường biểu hiện bằng nghẹt mũi một bên mạn tính. Nênkhám chuyên khoa tai mũi họng để xác định nguyên nhân.

Điều trị

Tùytheo nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc kháng sinh nếu làviêm mũi xoang do vi khuẩn. Với những trường hợp viêm mũi xoang do cảmcúm nên dùng thuốc cảm thông thường như paracetamol, thuốc chống dịứng; phun khí dung hoặc thủ thuật Proezt (xúc rửa xoang) để đưa dungdịch thuốc vào xoang sàng.

Khi điều trị nội khoa bằng thuốckhông đỡ, bác sĩ sẽ chọc xoang hàm để rút mủ hoặc phẫu thuật để cắtpolyp mũi, chỉnh hình vách ngăn, nạo xoang... Trường hợp viêm mũi xoangdo răng, cần phải nhổ răng gây bệnh.

Hiện tại, phẫu thuật nộisoi điều trị viêm mũi xoang chính xác và an toàn hơn mổ hở. Tuy nhiên,sau phẫu thuật, đối với những bệnh nhân viêm mũi xoang do dị ứng (nhiệtđộ, thời tiết, bụi nhà, phấn hoa, lông thú...) nếu vẫn tiếp tục tiếpxúc với các dị ứng nguyên nói trên, nguy cơ tái phát sẽ rất cao.

Dođó, sau phẫu thuật, bệnh nhân vẫn phải dùng thuốc kháng dị ứng và cầntránh tiếp xúc với nguyên nhân gây bệnh. Bụi nhà là nguyên nhân chínhgây viêm mũi xoang dị ứng. Với những loại viêm mũi xoang khác, khả năngtái phát ít hơn.

Cần lưu ý là trẻ em cũng bị viêm mũi xoang.Nguyên nhân thường do trẻ bị viêm VA không được điều trị kịp thời hoặcđể bệnh tái phát nhiều lần.

Một số thuốc thường dùng trong bệnh viêm mũi xoang

Thuốckháng histamin như chlorpheniramin, promethazin, acrivastin,levocetirizine, loratadin... Các loại thuốc này rất hiệu quả đối vớingứa và sổ mũi do dị ứng nhưng không có tác dụng chữa nghẹt mũi. Do vậycần phối hợp với các thuốc điều trị nghẹt mũi.

Thuốc thông mũi,điều trị nghẹt mũi: Các dược chất thường dùng là phenylpropanolamin,pseudoephedrin. Thuốc khá hiệu quả trong việc làm thông mũi nhưng cũngcó tác dụng phụ. Loại thuốc này dùng dưới dạng uống hay xịt, chỉ nêndùng trong vòng 7 ngày do hiện tượng lờn thuốc tạo nên vòng bệnh lýluẩn quẩn (vicious circle) dẫn tới viêm mũi mạn tính.

Thuốccorticoid uống hoặc xịt: Thuốc xịt mũi có corticoid là hiệu quả nhấttrong việc điều trị tất cả các thể viêm mũi xoang mạn tính. Thuốc làmgiảm tất cả các triệu chứng như ngứa niêm mạc mũi xoang, do đó làmthông mũi và giải quyết ứ tắc xoang. Thuốc này tương đối an toàn khi sửdụng lâu dài do ít bị hấp thu vào máu.

Corticosteroid uống hiệuquả nhưng ít được sử dụng vì có nhiều tác dụng phụ độc hại như gâyloãng xương, suy thượng thận (Cushing do thuốc), viêm loét dạ dày tátràng... chỉ nên dùng trong trường hợp viêm mũi xoang nặng với thờigian ngắn khoảng từ 3-7 ngày.

Thuốc súc rửa mũi: Dùng dung dịchnước muối loãng hoặc NaCl 0,9% để rửa mũi bằng cách cho dung dịch nướcmuối 0,9% vào lọ nhựa sạch, rồi nhỏ vài giọt vào hốc mũi, sau đó cúixuống và xì sạch dịch mũi, thực hiện như vậy vài lần vào các buổi sáng,chiều, tối.

Thủ thuật Proetz (xúc rửa xoang): Đây là cách rửaxoang, lấy mủ từ xoang ra bằng áp lực âm không gây đau hoặc chảy máu,không cần dụng cụ y khoa như kìm, kéo..., phù hợp với những trường hợpviêm mũi xoang nhẹ.

Các thuốc kháng sinh: Việc dùng thuốc đúng,đủ và đều đặn có thể diệt được vi khuẩn. Ngược lại, nếu dùng thuốckhông đúng chỉ định, vi khuẩn sẽ lờn thuốc, gây bùng phát bệnh trở lại.

Phẫuthuật: Đây là chọn lựa sau cùng khi các phương pháp trên đều thất bại.Hiệu quả phẫu thuật xoang ít khi trọn vẹn, khả năng phục hồi trên 80%được xem là khá tốt. Thời gian phẫu thuật khoảng 15-30 phút. Với nhữngca phức tạp, phải can thiệp nhiều xoang như xoang hàm, sàng, trán,bướm, thời gian phẫu thuât kéo dài khoảng 2 giờ.

Theo BS. Đồng Ngọc Khanh (suckhoedoisong.vn